طبقه بندی صنایع دستی:
طبقه بندی صنایع دستی:
در اینجا طبقه بندی انجام شده توسط کارشناسان سازمان صنایع دستی ایران که به طور عمده برمبنای روش و تکنیک ساخت این گونه محصولات به عمل آمده است ذکر می شود:
- بافته های داری: محصولاتی که به کمک دارهای افقی یا عمودی مستقر در زمین در زمان بافت تولید می شوند، مانند قالی، گلیم، زیلو و نظایر آن.
- دست بافی (نساجی سنتی): محصولاتی که با دستگاه های ساده و سنتی بافتنی تولید می شوند، مانند جاجیم، زری، ترمه و … .
- بافتنی: انواع مصنوعاتی که با کمک میل، قلاب ها و نظایر آن و با الیاف طبیعی تولید می شود، نظیر دست کش، جوراب، کلاه، شال گردن و … .
- روکاری (رودوزی): محصولاتی که از طریق دوختن نگاره های سنتی بر روی پارچه های بدون نقش و یا کشیدن قسمتی از نخ های تار و پود به وجود می آید، مانند سوزن دوزی، قلاب دوزی، ملیله دوزی، خوس دوزی، گلابتون دوزی، پته دوزی و … .
- چاپ های سنتی: کلیه پارچه هایی که به وسیله قلم مو، مهر و نظایر آن رنگ آمیزی می شوند و نقش می پذیرند، مانند چاپ قلم کار و چاپ کلاقه ای (باتیک)
- نمدمالی: انواع مصنوعاتی که بر اثر درگیری و متراک کردن پشم و کرک در شرایط فنی مناسب از طریق ورز دادن تهیه می شوند، مثل کلاه نمدی، پالتوی نمدی، نمد زیرانداز و نمد پادری
- سفال گری و سرامیک سازی: محصولاتی که با استفاده از گل رس و همچنین گل حاصل از سنگ کوارتز و خاک کائولن به کمک دست و چرخ سفال گری ساخته و سپس پخته می شود.
- شیشه گری: محصولاتی را که از طریق شکل دادن مواد معدنی ذوب شده در کوره نظیر سیلیس، خرده شیشه و یا ترکیبی از این دو با استفاده از روش دمیدن توسط لوله مخصوص و یا به کارگیری ابزار دستی شامل انبر، قیچی و … حاصل می شود شیشه دست ساز می نامند.
- تولید فراورده های پوست و چرم: محصولاتی که با استفاده از پوست و چرم دباغی شده به شیوه سنتی تولید می شوند، نظیر پوستین، کلاه پوستی، چاروق و محصولات تکمیلی چرمی.
- ساخت محصولات فلزی و آلیاژها: فراورده هایی که به شیوه سنتی و با استفاده از ابزار دستی و انواع فلزات (مس، نقره، طلا و آهم) و انواع آلیاژها (برنج و ورشو) تولید می شود، نظیر انواع ظروف خانگی، چاقو، قندشکن، قلم تراش، قفل و … .
- قلم زنی، مشبک کاری، حکاکی بر فلزات و آلیاژها: رشته ای که طی آن نگاره ها و نقوش سنتی با استفاده از قلم، چکش و سایر ابزار دستی بر اشیای ساخته شده از فلز یا آلیاژ شکل می گیرد.
- سنگ تراشی و حکاکی روی سنگ و معرق سنگ: شامل مصنوعاتی می شود که مواد اولیه اصلی آن را انواع سنگ ها نظیر فیروزه، مرمر، یشم، سنگ سیاه، سنگ سفید (آلاباستر) و … تشکیل می دهد. این سنگ ها به کمک ابزار و وسایل مختلف تراشیده یا حکاکی می شوند، نظیر انواع ظروف، پایه چراغ، قاب عکس، انواع نگین و … .
- خراطی چوب: شیوه ای از تولید محصولات چوبی است که طی آن و توسط ابزار و وسایل مختلف و به طور عمده به وسیله دستگاه خراطی اشیایی مانند انواع قلیان، گهواره، پایه آباژور و ظروف مختلف ساخته می شود.
- ریزه کاری و نازک کاری چوب: روشی از ساخت فراورده های چوبی است که طی آن به وسیله وسایل نجاری نظیر اره، رنده، سوهان و مغار قطعات کوچک چوبی آماده شده، به صورت روکش بر روی بدنه چوبی چسبانده و تحت فشار شکل گرفته است. از این طریق انواع شکلات خوری، زیرسیگاری، قاب عکس و نظایر آن تولید می شود.
- منبت کاری، کنده کاری و مشبک کاری چوب: شیوه ای دیگر از تولید محصولات چوبی است که طی آن نگاره ها و نقوش سنتی با استفاده از قلم، چکش، مغار و سایر ابزار نجاری بر روی چوب های مرغوب و بادوام شکل می پذیرد.
- حصیربافی: منظور از حصیربافی که بامبوبافی، مروار بافی، ترکه بافی، چم بافی، سبد بافی و چیغ بافی را نیز شامل می می شود، همان بافت رشته های حاصله از الیاف سلولزی (گیاهی) به کمک دست و ابزار ساده دستی است که طی آن محصولات مختلفی نظیر زیرانداز، سفره حصیری، انواع سبد و انواع ظروف تولید می شود.
- خاتم سازی: روشی از تولید فراورده های چوبی که با استفاده از روکش حاصل از به هم چسباندن قطعات کوچک فلزات، استخوان و انواع چوب در اشکال و طرح های سنتی (بیشتر به صورت هندسی)، فراورده هایی نظیر قاب عکس، جاسیگاری و … ساخته می شود.
- معرق کاری: ترسیم نگاره ها و نقش های سنتی بر روی زمینه چوبی یا سرامیک و خالی کردن داخل خطوط نگاره ها و پر کردن فضای خالی شده به وسیله قطعات آماده شده چوبی، سرامیک، فلزی، صدفی و سنگی را معرق کاری می گویند.
- کاشی گری: طی آن انواع کاشی ها با استفاده از نگاره ها و نقش های سنتی از طریق قالب گیری گل رس، پختن آن در کوره، لعاب زنی، نقاشی و پخت مجدد در کوره ساخته می شود.
- ملیله کاری: منظور ساخت اشیا مختلف مانند سرویس چای خوری، تنگ و همچنین برخی از زینت آلات با استفاده از مفتول های نقره، طلا و مس به کمک ابزار و وسایل ساده فلزکاری نظیر حدیده، انبر، قیچی و کوره مخصوص و … است.
- مینا کاری: در این جا مراد ساخت بدنه فلزی، لعاب کاری، پخت، نقاشی و پخت مجدد اشیا در کوره است که تمامی این مراحل به کمک ابزار و وسایل ساده و با استفاده از نگاره های اصیل و سنتی در مرحله نقاشی انجام می پذیرد.
- ساخت اشیا مستظرفه و هنری: منظور ساخت اشیا و وسایل ظریفی است که در آن ها عامل هنر به مراتب بیش از فنون تولیدی دخالت دارد و شامل نگارگری، نقاشی روی صدف، نقاشی روی چرم، پاپیه ماشه و تذهیب می شود.
- ساخت زینت آلات: ساخت و تولید انواع جواهرات محلی و همچنین انواع زیورآلات با استفاده از طلا، نقره و انواع آلیاژها است.
- ساخت سایر فراورده های دستی: منظور ساخت سایر محصولات دستی نظیر فیروزه نشانی (فیروزه کوبی)، طلاکوبی روی فولاد، انواع عروسک های محلی، تخت کشی گیوه (آجیده و لته ای) و ماسک، کایت و چترهایی تزئینی است که با ابزار و وسایل دستی و با استفاده از نگاره های سنتی ساخته و پرداخته می شوند.
